Hukukumuzda genel olarak suçlar resen soruşturulur ve kovuşturulur. Bununla beraber bazı suçlar bakımından bu resen takipten ayrılarak soruşturma ve kovuşturma için suçtan zarar görenin müracaatı, şikâyeti aranmıştır. Bu nedenle kanunda şikâyete tabi suçlar açıkça gösterilmiştir. Bir suç hakkında ilgili kanunda şikâyetle ilgili bir düzenleme yoksa o suçun resen takibi gereken suç olduğu anlaşılır.
- Şikâyet suçtan zarar gören tarafından yapılır.
Şikâyet Belli Bir Sürede Yapılmalıdır ;Şikâyet süresi altı ay olarak kabul edilmiştir. Bu altı aylık sürenin başlangıcı suçtan zarar görenin “fiil ve faili” öğrendiği günden başlar.
- Şikâyetin yapılması ile ilgili düzenleme yeni CMK’nın “ihbar ve şikâyet” başlıklı 158.
maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya kolluk makamlarına yapılabilir. Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilir. İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir. Şikâyet için belli kalıpların kullanılması aranmamakta, “şikâyetçiyim”, “davacıyım”, “cezalandırılmasını istiyorum” beyanları yeterlidir.
- Şikâyetin sadece fiil belirtilerek de yapılması yeterlidir. Faili bildirme zorunluluğu
yoktur. Şikâyetin fiile yönelik olmasının sonuçları şunlardır: a. Suçtan zarar görenin, suç faili olarak belirli bir kimseyi göstermek zorunda olmaması ve hatta failler konusunda yanılgısının önemli bulunmaması. b. Şikâyet edenin fiil hakkındaki nitelendirmesinin herhangi bir önemi yoktur. Şikâyet eden fiili şikâyet eder, fiili vasıflandırması mümkün olmayabilir. Bu hâkimin görevidir. c. Şikâyetin bölünememesi. Şikâyet edilen husus bir fiil olduğundan, fiili işleyenler birden fazla ise şikâyet bölünerek birkaç kişi şikâyet edilerek bir kaçı hariç tutulamaz. Şikâyet diğer şeriklere kendiliğinden sirayet eder.
- Şikâyet hakkını kullanan kişi bu hakkından her zaman vazgeçebilir. Vazgeçme dava
aşamasında ise (kovuşturma) kanun karşı tarafın, yani sanığın vazgeçmeyi kabule bağladığı durumlarda sanık vazgeç- meyi kabul etmezse davaya devam edilecek ve yargılama sonunda sanığın suçu işlemediği anlaşılırsa sanığın beraatine, suçun sübuta erdiği anlaşılırsa vazgeçme nedeniyle davanın düşürülmesine karar verilecektir. Şikâyetten vazgeçmeden sonra bu vazgeçmeyi geri alma yani vazgeçmeden vazgeçme mümkün değildir.
- Genel İlke;
Şikâyete Tabi Olan Suçlarda Hüküm Kesinleşene Kadar Davadan Vazgeçilebilir.
Kanun şikâyete tabi bütün suçlarda hükmün kesinleşmesine kadar şikâyetten vazgeçilebileceğini kabul etmiştir. Vazgeçme ile ceza bütün sonuçları ile ortadan kalkar. Bu tarihten sonra yani hükmün kesinleşmesinden sonra vazgeçmenin hiçbir sonuç doğurmayacağı, yani infazı engellemeyeceği kabul edilmiştir.
